پرسشنامه بررسی ارزش ها تألیف گوردون آلپورت

توضیحات

این آزمون  به منظور  ارزیابی اهمیت نقش نسبی شش ارزش یا انگیزه اساسی در زندگی یک فرد تهیه شده است . این شش ارزش مبتنی بر سنخ بندی آدمیان بنا به نظر ادوارد اشپرانگر فیلسوف آلمانی است. این شش ارزش  عبارتند از :

نظری ، اقتصادی ، زیبا گرا،اجتماعی، سیاسی و مذهبی .البته در این طبقه بندی گرایشهایی مثل لذت جویی مورد توجه قرار نگرفته است.ذیلاً هر یک ازسنخ ها به کوتاهی تعریف می شود.

سنخ نظری :  گرایش اصلی این سنخ حقیقت جویی است . چنین فردی یک نگرش شناختی دارد و در جستجوی همانندیها و تفاوتهاست و به جای آنکه به زیبایی یا فایدۀ عملی اشیاء توجه کند ، فقط به مشاهده و استدلال عنایت دارد . علائق این فرد جنبه تجربی ، انتقادی و فرد گرایی دارند و ناچار فردی است اهل اندیشه و چه بسا که یک دانشمند یا فیلسوف است. دانش و معرفت و سازمان دادن به آنها تنها  این هدف این سنخ است .

سنخ  اقتصادی :  این سنخ به طورعمده به سودمندی اشیاء توجه دارد. چنین علاقه ای که در اصل ا ز نیازمندیهای بدنی ( صیانت ذات ) سرچشمه می گیرد.بعدها در فعالیتهای عملی مانند داد و ستد، تولید ،بازاریابی ،مصرف کالا ، اعتبار مالی و گرد آوری ثروت  تجلی می کند. چنین فردی به جنبه های عملی وسودمند می نگرد و فی المثل می خواهد که آموزش و پرورش نتایج ملموس و عملی داشته باشد و برای دانشی که در عمل به کار نیاید ارزشی قائل نیست : همین طور هم علم را به خاطر تکنولوژی می خواهد و هنر و زیبایی را تا آنجا طالب است که درخدمت سوداگری باشد و غالباً تجمل را با زیبایی اشتباه می کند. در روابطش بامردم بیشتر به فکر ثروت است تا قدرت یا خدمت.

به خداوند نیز از این لحاظ ممکن است اعتقاد داشته باشد که او را بخشنده ثروت و رفاه و سایرنعمت های ملموس می داند .

سنخ زیباگرا :  صورت و هماهنگی بالاترین ارزش برای این سنخ است .چنین فردی هر یک از تجربه های  خود را از نظر گاه ظرافت ، تقارن و تناسب ارزیابی می کند . زندگی را سلسله رویدادهایی می داند و از هر تجربه و تأثر بخاطر آنچه هست لذت می برد. ممکن است شخصاً هنرمند نباشد ، اما علائق او بر وقایع هنری متمرکز است . سنخ زیبا گرا به یک معنی قطب مخالف سنخ نظری است . چون اولی به تنوع تجارب و دومی به همسانی تجارب گرایش دارد .فرد زیبائی گرا  یا حقیقت را مترادف زیبایی می داند و یا معتقد است که ساختن چیزی زیبا هزاران بار مهمتر از ساختن یک چیز حقیقی است. تولید، تبلیغات تجاری و داد و ستد از نظر او به معنی نبودن همۀ آن چیزهایی است که برای او عزیزند. به آدمها علاقه دارد ،ولی رفاه و خوشبختی آنها  بی توجه است و بر فردیت و اتکاء به خویش تأکید دارد. جلوه های شکوه و قدرت را دوست دارد، اما با فعالیت سیاسی که هدف آن سرکوب کردن فردیت انسان باشد مخالف است . در زمینه مذهب ، احتمالاً احساس زیبایی را به جای تجربۀ ناب مذهبی می گیرد.

سنخ اجتماعی :  عشق  به آدمها بالاترین ارزش برای این سنخ است . در آزمون حاضر بیشتر جنبه نوع دوستی این عشق به آدمها مطرح شده است .سنخ اجتماعی برای آدمها به خاطر اینکه انسانند ارزش قایل است و به همین دلیل نیز فردی است مهربان ، اهل گذشت و صمیمی . چنین فردی ممکن است ارزشهای نظری ، اقتصادی و زیبایی گرایی را چیزی بی روح و غیرانسانی بداند. برخلاف سنخ سیاسی ، برای فرد اجتماعی عشق تنها رابطه قابل قبول بین آدمیان است . از این نظرسنخ اجتماعی پیوندهایی با سنخ مذهبی دارد.

سنخ سیاسی :  بالاترین ارزش از نظر این سنخ قدرت است. فعالیتهای چنین فردی محدود به حوزۀ سیاست  به معنای اخص این کلمه نیست ، بلکه در هر شغل و حرفه ای باشد بدنبال قدرت و سلطه است. قدرت گرایی یکی از ویژگیهای افرادی است که در زمینه های مختلف در مقام رهبری قرارمی گیرند .با توجه به نقش روش رقابت و تلاش در صحنه های مختلف زندگی ، بسیاری از فلاسفه قدرت گرایی را یکی از نیرومندترین انگیزه های انسان دانسته اند. البته افرادی بسیاری نیز هستند که در آنها این انگیزه به صورت مستقیم تجلی می کند و آنان بیش از هرچیز  به قدرت و نفوذ شخصی و شهرت اشتیاق دارند.

سنخ مذهبی :  مهمترین نسنخ مذهبی ، وحدت جویی است.این سنخ گرایش عرفانی دارد ومی کوشد هستی را در کل آن ادراک کندو خود را به کلیت فراگیر آن ارتباط دهد.به نظر اشپرانگر :«ذهن چنین فردی دائماً متوجه خلق بالاترین و رضامندانه ترین تجربه ارزشی است.»برخی از افراد این سنخ عرفانی ، وحدت طلب هستند ، یعنی افرادی که تجربه مذهبی آنها به صورت تأیید زندگی و شرکت در آن جلوه می کند. با شور و اشتیاقی که این افراد در سینه دارند در هر رویدادی یک عنصر خدایی می بینند . اما «عارف تعالی جو»سعی دارد با کناره گیری از زندگی، خود را با واقعیت متعالی پیوند دهد.این همان زهد پیشه است که مثل مردان مقدس هند از راه امحاء نفس و مراقبه به تجربه وحدت دست می یابد .در بسیاری از افراد این دو حالت تأیید و امحاء نفس به صورت چرخه هایی جلوه می کنند و بالاترین احساس رضامندی حاصل می شود.

در توضیحات فوق ، سنخهای ناب و کامل مطرح بود و کمتر کسی را می توان یافت که تنها در یکی از این سنخها جای گیرد.در اکثر مردم ترکیباتی از این سنخها دیده می شود.

بخش اول این آزمون ۳۰ گویه و بخش دوم آن ۱۵ گویه دارد.

تألیف گوردون آلپورت،

 فیلیپ ورنون ، گاردنر لیندزی (۱۹۶۰)

توضیحات تکمیلی