مهم‌ترین مواردی که باید در مورد اعتیاد به اینترنت بدانید.
متأسفانه اعتیاد به اینترنت به پدیده‌ی رایجی تبدیل شده که روز‌به‌روز در حال افزایش است. شاید خود شما نیز به این نوع از اعتیاد دچار باشید یا در اطرافیان‌تان کسی را سراغ داشته باشید که با این مشکل روبه‌روست. اعتیاد به اینترنت مسئله‌ی کم‌اهمیتی نیست، زیرا کارایی ما را کاهش می‌دهد و موجب می‌شود به جای انجام کارهای مفید، وقت خود را در اینترنت هدر بدهیم و از بسیاری از دستاوردهایی که در حالت عادی می‌توانستیم به دست بیاوریم، محروم شویم. خوشبختانه این نوع اعتیاد نیز قابل درمان است و می‌توان با آن مقابله کرد، ولی ابتدا باید نشانه‌های آن را بشناسیم و سپس برای درمان آن اقدام کنیم. در اینجا نیز ابتدا به بیان نشانه‌های اعتیاد به اینترنت و پیامدهای منفی آن می‌پردازیم و در پایان، توصیه‌هایی برای درمان آن ارائه می‌دهیم.
اعتیاد به اینترنت، اعتیادی رفتاری است که در آن، فرد به استفاده از اینترنت یا سایر دستگاه‌های آنلاین وابسته می‌شود تا از این طریق با استرس‌های زندگی مقابله کند. اعتیاد به اینترنت به‌طور گسترده‌ای پذیرفته شده است، به‌ویژه در کشورهایی که این اعتیاد، تعداد بسیار زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار داده است؛ برای نمونه در کره‌ی جنوبی، اعتیاد به اینترنت یکی از مشکلات سلامتی ملی به شمار می‌آید. جالب است بدانید اغلب تحقیقات مرتبط با موضوع اعتیاد به اینترنت در آسیا انجام شده است. البته این مسئله در کشورهای توسعه‌یافته‌ی آمریکای شمالی و اروپا نیز به نگرانی رو‌به‌رشدی تبدیل شده است.
مهم‌ترین مواردی که باید در مورد اعتیاد به اینترنت بدانید
۱. اعتیاد به اینترنت هنوز هم به‌طور رسمی، اختلالی روانی در نظر گرفته نمی‌شود. با وجود اینکه محققان، معیارهایی تشخیصی برای اعتیاد به اینترنت تعیین کرده‌اند، این معیارها در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) گنجانده نشده‌اند. اختلالِ اعتیاد به بازی‌های اینترنتی در این راهنما به‌عنوان مسئله‌ای نیازمند مطالعه‌ی بیشتر گنجانده شده و اعتیاد به اینترنت نیز به‌عنوان حوزه‌ای تخصصی در حال رشد است.
۲. دست‌کم سه نوع اعتیاد به اینترنت شناسایی شده است: اعتیاد به بازی‌های ویدئویی، اعتیاد به دیدن وب‌سایت‌های غیراخلاقی و اعتیاد به قمار آنلاین.
۳. بررسی و مطالعه‌ی اعتیاد به دستگاه‌های همراه مانند تلفن‌های همراه و گوشی‌های هوشمند و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک در حال افزایش است. البته ممکن است این انواع مختلف اعتیاد، همپوشانی‌هایی با یکدیگر داشته باشند. به‌عنوان مثال، قمار آنلاین به بازی‌های آنلاین مربوط است و بازی‌های آنلاین نیز ممکن است دارای عناصری باشد که موجب تحریک احساسات جنسی شود.
۴. ارسال محتوای غیراخلاقی، افراد زیادی را گرفتار کرده است.
۵. راه‌هایی برای درمان اعتیاد به اینترنت وجود دارد، ولی تعداد مراکز تخصصی درمان اعتیاد به اینترنت (در صورت وجود چنین مراکزی در همه‌ی نقاط دنیا) بسیار اندک است. البته روان‌شناسانی که از دانش لازم در خصوص درمان اعتیاد برخوردار هستند، می‌توانند به این افراد کمک کنند.
نشانه‌های اعتیاد به اینترنت
از آنجا که اعتیاد به اینترنت رسما به‌عنوان اختلالی اعتیادآور پذیرفته نشده است، شاید تشخیص آن دشوار باشد. چند کارشناس برجسته در زمینه‌ی اعتیاد رفتاری، با بررسی‌های خود به دانش موجود در خصوص نشانه‌های اعتیاد به اینترنت افزوده‌اند. به‌طور کلی تمام انواع اعتیاد به اینترنت از ۴ مؤلفه‌ی زیر برخوردار است:
نشانه‌های استفاده‌ی بیش از حد از اینترنت
با وجود توافق بر سر اینکه استفاده‌ی بیش از حد از اینترنت، یکی از نشانه‌های مهم اعتیاد به اینترنت است، هیچ کس نمی‌تواند بگوید دقیقا چه مدت استفاده از رایانه، استفاده‌ی بیش از حد به شمار می‌رود. اگرچه در دستور‌العمل‌ها گفته شده نباید بیش از دو ساعت در روز از رایانه استفاده کنیم، این گفته برای افرادی که برای کار یا مطالعه از رایانه استفاده می‌کنند، غیرمنطقی است. بعضی از مؤلفین، عبارتِ «برای استفاده‌های غیرضروری» را نیز به این شرط اضافه کرده‌اند، ولی از نظرِ فردی معتاد به اینترنت، تمام موارد استفاده از رایانه ضروری به شمار می‌رود.
در ادامه بعضی از سؤالات موجود در ابزارهای ارزیابی اعتیاد به اینترنت را ارائه می‌دهیم که به شما کمک می‌کند تا ارزیابی کنید چه میزان استفاده به معنیِ استفاده‌ی بیش از حد است.
معمولا چقدر:
- بیشتر از زمانی که در ابتدا در نظر داشته‌اید، آنلاین باقی می‌مانید؟
- از اطرافیان خود می‌شنوید که به دلیل زمانی که در اینترنت سپری می‌کنید، از شما گله می‌کنند؟
- می‌گویید یا با خود فکر می‌کنید «فقط چند دقیقه بیشتر در اینترنت بمانم»؟
- تلاش می‌کنید زمان سپری کردن در اینترنت را کاهش دهید، ولی موفق نمی‌شوید؟
- زمانی را که در اینترنت گذرانده‌اید، از دیگران مخفی می‌کنید؟
اگر هر کدام از شرایط گفته شده در بالا، هر روز برای شما پیش بیاید، به این معنی است که دچار اعتیاد به اینترنت شده‌اید.
ترک اعتیاد به اینترنت
به‌طور معمول این باور وجود دارد که نشانه‌های ترک اعتیاد، فقط در مورد ترک وابستگی‌های فیزیکی به الکل و مواد مخدر مشاهده می‌شود، در حالی‌که اکنون نشانه‌های ترک اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به اینترنت نیز شناخته شده‌اند. نشانه‌های معمول ترک اعتیاد به اینترنت شاملِ خشم، تنش و افسردگی در شرایطی است که دسترسی به اینترنت وجود ندارد. این نشانه‌ها ممکن است به صورت خستگی، عدم احساس شادی، دمدمی‌مزاجی، عصبی بودن و زودرنجی و تحریک‌پذیری در زمانی بروز کند که نمی‌توانید به سراغ رایانه‌تان بروید.
۱. افزایش قدرت تحمل نسبت به عامل اعتیادآور
ظاهرا افزایش قدرت تحمل نسبت به عامل اعتیادآور (tolerance) که از مشخصه‌های اعتیاد به الکل و مواد مخدر است (و موجب می‌شود فرد معتاد برای رسیدن به حالت نشئگی یا تأثیرگذاری مورد نظر به مقدار بیشتری ماده‌ی مخدر یا الکل نیاز داشته باشد) در اعتیاد به اینترنت نیز وجود دارد. این حالت می‌تواند به صورت خواستن (یا از دید کاربر نیاز داشتن به) تحریکات بیشتر مرتبط با رایانه بروز کند. این حالت، شکل‌های گوناگونی دارد. ممکن است فقط بخواهید زمان بیشتری را برای استفاده از رایانه سپری کنید و به تدریج، زمان استفاده از رایانه، بیش از زمانی می‌شود که برای انجام هر یک از کارهای دیگر خود صرف می‌کنید؛ ممکن است به دنبال فناوری‌های بیشتری باشید، مثلا نرم‌افزارها، سخت‌افزارها یا گجت‌های بزرگ‌تر، بهتر و جدیدتری بخواهید. در هر صورت، تمنا برای داشتن مقدار بیشتر، تم غالب فرآیندهای فکری و برنامه‌ریزی‌های شما خواهد بود.
۲. توجه به پیامدهای منفی اعتیاد به اینترنت
اگر اعتیاد به اینترنت موجب هیچ آسیبی نمی‌شد، مشکلی وجود نداشت، ولی وقتی استفاده‌ی بیش از حد از رایانه اعتیادآور می‌شود، آسیب‌هایی به دنبال دارد. مثلا ممکن است به دلیل این مسئله، تمام روابط شخصی‌تان را با دیگران قطع کنید یا به روابط شخصی بی‌توجه شوید یا به دلیل استفاده‌ی بیش از حد از اینترنت با اطرافیان خود مشاجره کنید. معمولا روابط آنلاین به‌سرعت و به‌راحتی شکل می‌گیرد و گاهی حتی فرد باور ندارد که خیانت آنلاین (online infidelity)، به معنای خیانت به شریک زندگی‌اش است. گاهی نمرات و سایر دستاوردهایتان به دلیل توجه بیش از حد به استفاده از اینترنت تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ گاهی برای انجام هر کار دیگری به جز استفاده از رایانه، انرژی اندکی دارید؛ اغلب معتادان به اینترنت، به دلیل بیدار ماندن تا دیروقت، در روز احساس خستگی می‌کنند و دچار کمبود خواب هستند. ممکن است از نظر مالی نیز زیان ببینید، به‌ویژه اگر دچار اعتیاد به قمار آنلاین، خرید آنلاین و … شده باشید.
اعتیاد به اینترنت در کودکان
مسئله‌ی اعتیاد به اینترنت در کودکان و نوجوانان، بسیار نگران‌کننده‌تر است. کودکان از دانش و آگاهی کافی برای مدیریت درست استفاده از رایانه برخوردار نیستند و آسیب‌های بالقوه‌ای را که اینترنت می‌تواند برای آنها داشته باشد، درک نمی‌کنند. امروزه اغلب کودکان به رایانه دسترسی دارند و داشتن گوشی‌های هوشمند برای کودکان و نوجوانان به امری عادی تبدیل شده است.
درست است که داشتن تماس دوطرفه با کودکان در مواقع اضطراری، برای والدین اطمینان‌بخش است، ولی دسترسی مداوم به اینترنت، کودکان را در معرض خطراتی بسیار جدی قرار می‌دهد. کودکان ساعاتی طولانی در اینترنت سپری می‌کنند که موجب کاهش ارتباط آنها با دنیای اطراف می‌شود. در زمانی که کودکان آنلاین هستند، خطر درگیر شدن در مزاحمت سایبری (cyberbullying) (هم به‌عنوان قربانی و هم به‌عنوان فردی که مرتکب آن شده است) افزایش می‌یابد. این خطر نیز وجود دارد که از طریق ارسال محتوای غیراخلاقی و دسترسی به اپلیکیشن‌هایی مخرب، از تلفن همراه خود برای دسترسی به محتوای غیراخلاقی استفاده کنند.
به علاوه کودکان از طریق تلفن‌های همراه خود، در معرض فشار همسالان قرار می‌گیرند و ممکن است مدت‌زمان بیشتری را صرف بازی‌های آنلاین کنند که موجب آسیب‌پذیر شدن آنها در برابر اعتیاد به بازی‌های ویدئویی می‌شود. این مسئله می‌تواند در شکل‌گیری روابط اجتماعی سالم اختلال ایجاد کند و منجر به انزوا و قربانی خطرات بالقوه‌ای شود که در اطراف کودکان وجود دارد. بنابراین، توصیه می‌شود کودکان و نوجوانان، بیش از ۲ ساعت در روز با دستگاه‌های رایانه‌ای کار نکنند.
گام‌های بعدی
اگر نشانه‌های اعتیاد به اینترنت را در خود یا فرد تحت سرپرستی‌تان مشاهده می‌کنید، با پزشکی مشورت کنید تا به شما کمک کند. پزشک می‌تواند شما را به روان‌شناسان و سایر متخصصان در این حوزه ارجاع دهد یا داروها و درمان‌هایی برای رفع مشکلات زمینه‌ای احتمالی مانند افسردگی یا اختلال اضطراب اجتماعی (که زمینه را برای اعتیاد شما به اینترنت فراهم کرده‌اند) تجویز کند. گاهی اعتیاد به اینترنت با سایر اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به کار، اعتیاد به تلویزیون و اعتیاد به گوشی‌های هوشمند نیز همراه می‌شود.
حرف آخر
اعتیاد به اینترنت می‌تواند اثرات مخربی بر افراد، خانواده‌ها و به‌ویژه، کودکان و نوجوانانِ در حال رشد داشته باشد. درست است که کمک گرفتن از دیگران، کار ساده‌ای نیست، ولی می‌تواند تفاوت چشمگیری در کیفیت زندگی شما ایجاد کند.
برگرفته از: verywell.com
جدیترین دیدگاهها