پرسشنامه خلاقیت شغلی; معرفه‌اى دقیق از خلاقیت شغلى

توضیحات

مبانى نظرى آزمون خلاقیت شغلى

خلاقیت شغلی در سازمان داراى آثار و نتایجى نظیر ؛ افزایش کیفیت راه حل مسایل ، تحریک و ارتقاى نوآورى ، افزایش انگیزش و تعهد در سازمان و افزایش عملکرد اثربخش ، مى باشد . سازمانى که مى خواهد در زمینه هاى مختلف ، خلاقیت داشته و میزان بهره ورى خود را بالا ببرد ، باید جو سازمانى خاصى را ایجاد کند تا مدیران آن بتوانند بیشتر مهارتهاى خلاقانه ى خود را نشان دهند . افراد خلاق قادر هستند روابط موجود بین پدیده ها را کشف کنند و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند .

خلاقیت و نوآورى بارقه اى است که یک سازمان را به حد اعلاى رشد مى رساند . رقابت ، رشد فناورى در سطح بالا و ارتقاى بهره ورى ، مستلزم خلاقیت و نوآورى در سازمان است .

خلاقیت ، یک ویژگى شخصیتى نیست که عده ى قلیلى از آن برخوردار باشند ، بلکه دانش و تجارب منحصر به فردى است که مى توان آن را آموزش داد.

بهره ورى مدیران با متغیرهاى زیادى از جمله خلاقیت و نوآورى ، رابطه دارد . فناورى به طور مداوم و با شتابى بى مانند ، در حال تحول و پیشرفت است . بنابراین سازمانهاى عصر حاضر در محیطى پویا و متحول کار مى کنند . بهره گیرى از اندیشه هاى نو ، در افزایش بهره ورى سازمان مؤثر است . همان طور که جان کائو تأکید مى کند ، به جاى آن که بگذاریم خلاقیتها خود رشد کنند و تبدیل به پدیده اى ملموس شوند ، مدیران باید تلاش کنند تا همانند برخورد جدى با منابع مالى و داراییها ، براى به نظم درآوردن اندیشه هاى غیر ملموس نیز بیشتر فعالیت کنند . در عین حال و در صورت امکان ، باعث مى شود خلاقیت کارکنان کاهش یابد . به همین دلایل ، لازمه ى مدیریت اثربخش ، آگاهى ، دانش ، هوشیارى و قابلیت در حل مسائل پیچیده ى سازمانى مى باشد . مدیران سازمانها هنگامى موفق هستند که با ایجاد فضاى سالم و با نشاط در زیر دستان ، ابتکار ، خلاقیت و نوآورى را در آنان پرورش دهند ، از تحولات و پیشرفتهاى علوم و فناورى مرتبط با امور سازمانى و متناسب با اهداف سازمانى سود بجویند و از ایجاد تغییرات متناسب به خود هراسى راه ندهند و از ابتکار و نوآوریهاى افراد نیز به گرمى استقبال نمایند .

اهمیت خلاقیت در سازمان ها

اهمیت خلاقیت به عنوان یکى از تواناییهاى ذهنى و تأثیر و نقش آن ، به ویژه در حرفه ى مدیریت ، بر اثر پژوهشهاى روانشناختى بیش از پیش روشن شده است . در عصر حاضر شعارهاى روز در کشورهاى صنعتى پیشرفته عبارتند از نوآورى و تحول . سازمان و اعضاى آن باید به طور مستمر خودشان را با محیط منطبق سازند تا بتوانند به حیات شغلى خود ادامه دهند و در انجام دادن موفقیت آمیز وظایف شغلى خود ، موفق شوند . مکس دپرى ، رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت هرمن میلر ، به واسطه ى رهبرى و خلاقیتش معروف است . او مى گوید : شما باید محیطى داشته باشید که مجموعه افراد آن با تحول واقعاً سازگار باشند و بتوانند از عهده ى تعارضهاى ناشى از تحول و نوآورى ، برآیند . خلاقیت ، تحت تأثیر عوامل گوناگونى است و نقش این عوامل بر فرایند خلاقیت ، به ویژه در سطوح تصمیم گیرى ، اساسى مى باشد .

معرفى پرسشنامه خلاقیت شغلی و کاربرد آن

پرسشنامه ى سنجش خلاقیت در محیطهاى صنعتى – سازمانى ، به وسیله ى نسرین جزنى ، ساختار سازى شده است . ساختار سازى این پرسشنامه به مدت سه ماه به طول انجامید و براساس معرفه هایى دقیق از خلاقیت شغلى انجام گرفت . در گویه سازى این پرسشنامه ، منابع معتبر داخل و خارج از کشور به کار برده شدند . پس از ساختار سازى ، مطالعات روانسنجى توسط کامکارى ، عسکریان و شکرزاده به مدت دو ماه صورت گرفت و از طریق محاسبات روانسنجى ، تعداد گویه ها از ۵٠ گویه به ٣٧ گویه تقلیل یافت . فرم نهایى سنجش خلاقیت شغلى نیز با محاسبات روانسنجى و اتکا به تحلیلهاى پیشرفته ( مثل تحلیل عامل و ضریب تمیز ) ، انجام گرفت .

پرسشنامه ى حاضر را مى توان به عنوان معرفه اى دقیق از خلاقیت شغلى در نظر گرفت که در تحقیقى جامع و با نظارت مشکانى ( مدیر گروه رشته ى آمار در دانشگاه شهید بهشتى ) به کار برده شده و داراى روایى و اعتبار مقبولى است .

 پرسشنامه خلاقیت شغلی داراى ٣٧ گویه مى باشد که هر یک از گویه ها معرف بخشى از سازه ى خلاقیت شغلى مى باشد .

روش نمره گذارى پرسشنامه خلاقیت شغلى

مقیاس نمره گذارى این پرسشنامه ، سه گزینه اى ( موافق ، نامطمئن و مخالف ) مى باشد که نمره گذارى آن طبق کلید ارائه شده در انتهاى مبحث ، انجام مى گیرد . حداقل نمره اى که آزمودنى مى تواند در این پرسشنامه اخذ نماید ، صفر و حداکثر نمره برابر با ٧۴ مى باشد .

نحوه ى اجراى پرسشنامه ى خلاقیت شغلی

نحوه ى اجراى پرسشنامه ى خلاقیت شغلى ، به صورت گروهى است و حداکثر زمان اجراى آن نیز ده دقیقه مى باشد . این پرسشنامه را مى توان به صورت گروهى اجرا کرد و براساس طیف بوگاروس ، به سه گزینه ى موافق ، نامطمئن و مخالف و به صورت عینى از دامنه ى ٠ تا ٢ ( برخى اوقات به گونه ى معکوس ) ، نمره گذارى نمود . با توجه به اینکه شیوه ى نمره گذارى یکسان و کمى بوده ، پرسشنامه ى فوق ، مفروضات آزمونهاى عینى را داراست .

هنجارهاى خاصى براى این پرسشنامه در وزارت آموزش و پرورش ،وزارت  علوم و وزارت بهداشت و درمان ارایه شده است که با توجه به هنجارهاى کیفى ، مى توان در هنجار کلى پرسشنامه ى فوق ، به ۵ طبقه با تأکید به نقاط برش ، تحت عنوان خلاقیت بسیار پایین ، پایین ، متوسط بالا و بسیار بالا ، اشاره کرد . نمرات ٠ تا ١۶ معرف خلاقیت بسیار پایین ، ١٧ تا ٢۶ خلاقیت پایین ، ٢٧ تا ۴٣ خلاقیت متوسط ، ۴۴ تا ۵۶ خلاقیت بالا و ۵٧ به بالا ، نشان دهنده ى خلاقیت بسیار بالاست .

اعتبار و روایى پرسشنامه خلاقیت شغلی

روایى سازه ى این پرسشنامه ، براساس تلفیق چند نظریه صورت گرفته است و مبانى نظرى آن به عنوان شهودگرایى و تأکید بر احساس درونى ، کنترل هیجان ها و شیوه ى کنترل شناختى ، بهره گیرى از نظام هاى فناورى تفکر ، شخصیت خلاق و مبتکر ، نوآورى و سیالى ، تنوع طلبى ، استقلال رأى و مقاوم در برابر نفوذ دیگران ، همرنگى با دیگران و انعطاف پذیرى : تعریف شده است . این پرسشنامه داراى روایى سازه بوده و از طریق تحلیل عامل ، با روش عناصر اصلى و شیوه ى چرخش واریماکس ، مشخص گردیده است . پرسشنامه ى حاضر فقط یک عامل را اندازه گیرى مى کند و به راحتى مى توان عناصر سازنده ى خلاقیت را به عنوان عامل در نظر گرفت ، زیرا همبستگى بالایى بین معرفه هاى پرسشنامه وجود دارد .

اندازه گیری روایی بیرونی پرسشنامه خلاقیت شغلی

در راستاى اندازه گیرى روایى بیرونى ، ٣٠ نفر از کارکنان وزارت آموزش و پرورش انتخاب گردیدند و پرسشنامه ى خلاقیت تورنس و پرسشنامه ى خلاقیت عابدى ، به عنوان ملاکهاى بیرونى ، همراه با پرسشنامه ى سنجش خلاقیت شغلى ، بالاترین میزانرهمبستگى را با نمرات خلاقیت پرسشنامه ى عابدى نشان مى دهد و پرسشنامه ى خلاقیت تورنس نیز حاکى از آن است که این محاسبات ، معرف روایى بیرونى ابزار است ( هر دو رقم همبستگى ، بالاتر از ۵٠ ٪‏ بود ) . بنابراین ، پرسشنامه ى سنجش خلاقیت جزنى و همکاران ، به عنوان ابزارى مناسب در سنجش خلاقیت کاربرد دارد و داراى روایى درونى و بیرونى است .

ضریب اعتبار آزمون فوق ، در مرحله ى اجراى مقدماتى و اجراى نهایى ، با استفاده از شیوه ى آلفاى کرونباخ ، به ترتیب ، رقم ٧۴٪‏ و ٧٨٪‏ بوده است که این ارقام معرف تجانس درونى گویه هاى پرسشنامه است . بنابراین ، مى توان نتیجه گرفت که پرسشنامه ى خلاقیت شغلى ، در اجراى مقدماتى با حجم نمونه ى ٣٠ نفر و در اجراى نهایى با حجم نمونه ى ١٨٠٠ نفر ، داراى ضرایب اعتبار مقبولى مى باشد و از ویژگى ثبات پذیرى برخوردار است .

همچنین ، براى تحلیلهاى روانسنجى دقیق تر ، پرسشنامه ى سنجش خلاقیت شغلى ، مجدداً بر روى ٣٠ نفر از دبیران که در مرحله ى اجراى مقدماتى شرکت داشتند ، اعمال گردید و ضریب اعتبار ، با تأکید بر روش اسپیرمن براون ، ٨٢٪‏ به دست آمد .

توضیحات تکمیلی