۱۲ بازی گروهی برای آموزش تفکر استراتژیک
ورود تفریح و سرگرمی به فرایندهای کاری و یادگیری دیگر ممنوع نیست. شیوه تفکر دراینباره عوض شده است. در واقع، این باور قوت گرفته که با وجود تفریح و بازی نیز میتوان بهرهوری در کار و تحصیل را افزایش داد و همچنان نتایج مطلوب گرفت. استفاده از ابزارهای تازه برای یادگیری، که به ما نشاط میبخشند، گاهی بسیار پرفایدهتر از چهاردیواری جدی کلاسهای درسیاند. در ادامه، از بازیهای گروهی برای آموزش تفکر استراتژیک خواهید خواند. در این مقاله، بازیهایی معرفی میشوند که نشان میدهند چطور میتوان تفکر استراتژیک را به تیم کاری در هر شرکت و سازمانی آموزش داد.
قبلترها، کارکردن و تفریح باهم ارتباطی نداشتند. اگر مدیری این دو را باهم تلفیق میکرد، از نظر بسیاری از همتایان خود غیرحرفهای به نظر میرسید؛ اما گذشتهها گذشته است. حالا دیگر معیارها و استانداردهای تازهای برای تفکر استراتژیک در سازمانها و زمینههای شغلی تعریف میشود؛ استانداردهایی که در آنها ردپای بازی و تفریح هم به چشم میخورد.
بازیهای استراتژیک با تخته
دلایل بسیاری حاکی از آن است که بازیهای استراتژیک تختهای یا بردگیم برای تیمهای کاری مختلف بسیار مفیدند. این بازیها سستی و بیحالی را از تیمهای کاری میگیرند و ساعتهای بهرهور و شادی را به وجود میآورند. از آنجا که تعداد اعضای تیمها معمولا زیاد است، بازیهای استراتژیک تختهای به گردهمایی همه افراد در یک بازی کمک میکنند؛ بنابراین، یکی از دلایل مهم کاربردیبودن بازی استراتژیک تختهای همین امکان حضور تمامی اعضای تیم در فرایند بازی است.
بازیهای تختهای برای تمام گروههای سنی قابلدرک و جذاباند. این بازیها، هم در جمعهای کاری و با هدف آموزش موضوعات استراتژیک کاربرد دارند و هم در جمعهای دوستان یا خانواده که در آنها افرادی با سنین مختلف حضور دارند. برای پیروزی در این بازیها، به ترفندهایی نیاز است که با تفکر و دقت و تمرکز به دست میآیند. با کسب مهارتهای برد و پیروزی در این بازیها، ذهن برای قویشدن در تفکر استراتژیک در زمینههای کاری و بخشهای دیگر زندگی هم آماده میشود.
در ادامه، با چند بازی استراتژیک مهم آشنا خواهید شد. استفاده از این بازیها در محیط کار یا خانواده باعث رشد تفکر استراتژیک افراد میشود.
۱. شطرنج؛ وقتی اسب، فیل و سرباز وارد میشوند
شطرنج از آن بازیهای استراتژیک قدیمی است که حتی اگر در آن ماهر هم نباشید، حتما با قواعد اولیهاش آشنا هستید. اینطور نیست؟ خاستگاه شطرنج هندوستان است و انگار از بازی چاتورانگا (Chaturanga) در همین کشور الگوبرداری شده است. قدمت شطرنج به قرن ششم میلادی میرسد. سراسر دنیا از این بازی استقبال میکنند و مسابقات مهمی در میان مغزهای متفکر این رشته در ابعاد جهانی برگزار میشود.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۴ نفر (بازی شطرنج از بهترینها برای یادگیری استراتژی است؛ ولی متأسفانه فقط ۲ بازیکن دارد. البته انواعی از آن هم وجود دارد که با بیش از ۲ نفر انجام میشود. برای تمرین استراتژی با شطرنج میتوانید بهسراغ آن موارد بروید)؛
- مدتزمان: این بازی ممکن است ساعتها طول بکشد.
شیوه بازی
صفحه شطرنج از ۶۴ مربع کوچک سفید و سیاه تشکیل شده که یکیدرمیان کنار هم قرار گرفتهاند. این صفحه به ۲ بخش تقسیم میشود. روی یک ضلع آن مهرههای یک طرف بازی و روی ضلع مقابلش هم مهرههای رقیبش چیده میشوند. هر بازیکن ۱۶ مهره دارد:
- ۱ شاه؛
- ۱ وزیر؛
- ۸ سرباز؛
- ۲ فیل؛
- ۲ قلعه؛
- ۲ اسب.
هدف بازی شطرنج بهدامانداختن شاهِ حریف و جلوگیری از فرار آن از تهدیدهایی است که در بازی به آن «کیش» گفته میشود. اگر راه گریزی برای شاه نباشد، کیش و مات میشود و بازی به پایان میرسد.
نقش شطرنج در آموزش استراتژی
- شطرنج مهارتهای زیادی به بازیکنان خود تقدیم میکند؛ مهارتهایی که در زندگی کاربرد زیادی دارند. صبر (این بازی ممکن است ساعتها طول بکشد) و خودکنترلی از دستاوردهای یادگیری شطرنج هستند.
- شطرنج یادمان میدهد چطور هوش عاطفی را مدیریت کنیم. ارتقای هوش و کنترل عاطفی و هیجان با صبرکردن، پرهیز از تصمیمگیریهای عجولانه و یافتن فرصتهای مناسب برای حرکات مناسبتر در بازی در ما شکل میگیرد. هر تصمیمی در شطرنج عواقب و پیامدهایی دارد؛ بنابراین، در این بازی، به صبر و تمرکز و حوصله نیاز است.
- شطرنج در هدفگذاری نیز کمکمان میکند. در بازی شطرنج به هدفگذاری مداوم نیاز است. با تکاندادن هر مهره، باید برای حرکت بعدیمان برنامهریزی و هدفگذاری کنیم. زندگی هم همینطور است، نیست؟ با فکرکردن به اهدافمان در حرکت مهرههای شطرنج و حدسزدن حرکات رقیب، تمرینی میکنیم برای هدفگذاری و دوراندیشی در زندگی.
- شطرنج کمک میکند به جایگزینها نگاه درستی داشته باشیم. گاهی باید حرکت مدنظرمان را تغییر دهیم و برای گرفتن نتیجه بهتر، بهسراغ گزینههای در دسترسِ دیگر باشیم.
۲. مونوپولی؛ زمانی برای تمرین پولداربودن
همه دوست دارند پولدار شوند. شما دوست ندارید؟ حتی پولدارشدن در یک بازی و در دنیای سرگرمی هم خوشایند است. برای دوستداران پول و ثروت، مونوپولی بازی محبوبی است. در مونوپولی میتوانیم به صاحباملاکی پرنفوذ بدل شویم. این بازی استراتژیک نیز مانند شطرنج دارای رقابتهای متعددی در دنیاست و شهرت و محبوبیت زیادی دارد.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۸ نفر؛
- مدتزمان: متغیر است و ممکن است از ۱ تا ۳ ساعت طول بکشد.
شیوه بازی
در این بازی کسی برنده میشود که تا آخرین مرحله پول در دست داشته باشد. این پول و سرمایه نیز با خرید زمینهایی به دست میآید که با پرتاب تاس امکان خریدشان به وجود میآید. البته برای خرید، تاس زمینها را تعیین میکند؛ اما بازیکناناند که باید تصمیم بگیرند زمین مشخصشده با تاس را بخرند یا نه. اینجاست که پای استراتژی به میان میآید.
نقش مونوپولی در آموزش استراتژی
- با مونوپولی برخی از اصول استراتژیهای بازاریابی و مدیریت کسبوکار را تمرین میکنیم. برای نمونه، اهمیت موقعیت مکانی خانهها برای خرید، ارزششان و رصد بازار در مونوپولی نقش مهمی در یادگیری استراتژی دارند.
- کسب درآمد و مدیریت داراییها نیز یکی دیگر از دستاوردهای بازی مونوپولی برای یادگیری تفکر استراتژیک است. راههای کسب درآمد و پسانداز را میتوان با این بازی آموخت و تمرین کرد.
- با مونوپولی انعطافپذیری را هم یاد خواهیم گرفت. چرا؟ چون بخشی از موفقیت در آن مدیون تاس است. میآموزیم چطور باید با عوامل خارجی و مقولهای بهنام شانس روبهرو شویم.
۳. کاتان؛ مذاکره کنید و قدرت را در دست بگیرید.
بازی کاتان نیز از بازیهای استراتژیک قدیمی و محبوبی است که مدلهای مختلفی از آن وجود دارد. چندین نفر باهم میتوانند از این بازی استفاده کنند. از نسخههای مختلف کاتان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاتان: شهرها و شوالیهها؛
- ماهیگیر کاتان؛
- رودخانه بزرگ؛
- مسیرها ریلی؛
- و… .
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۳ تا ۴ نفر (هرقدر تعداد بازیکنان بیشتر باشد، لذت بازی هم بیشتر خواهد شد)؛
- مدتزمان: حدود ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه.
شیوه بازی
این بازی یک صفحه یا تخته دارد که روی آن نقشه جزیرهای بهنام کاتان طراحی شده و بازیکنان در آنجا ساکناند. با پرتاب تاس، بازیکنان منابع مختلف جزیره را جمعآوری میکنند و شهر، جاده و تأسیسات مختلف میسازند. هرقدر شهروند قویتری باشیم، ارتش قویتری بسازیم و منابع بیشتری به دست آوریم، در این بازی موفقتر خواهیم بود.
نقش کاتان در آموزش استراتژی
- بازی کاتان یادمان میدهد چطور از منابع در دسترس خود بهره ببریم. در این بازی، بیشترِ بازیکنان دارای منابع مختلفاند؛ اما نمیدانند چطور باید از منابع خود در راستای قدرتمندترشدن بهره ببرند.
- کاتان دیدگاهتان را نسبت به محیط و تحلیل آن تقویت میکند. با تحلیل عمیقتر محیط پیرامون و منابع مختلف، کاتان کمکمان میکند در تفکر انتقادی و عمیق قوی شویم.
- یکی دیگر از دستاوردهای بازی استراتژیک کاتان یادگیری مذاکره است. در این بازی، برای رشد در جزیره، به متقاعدکردن برخی از بازیکنان در بخشهای مختلف بازی نیاز داریم. با تمرین مذاکره در بازی، در زندگی حقیقی هم بهتر از گذشته با دیگران مذاکره خواهیم کرد.
۴. هزارتوی راونزبرگر؛ شناخت استراتژی در مسیری پرپیچوخم
راونزبرگر بازی استراتژیک دیگری است که حالتی شبیه به جورچین دارد. انجام این بازی برای یادگیری تفکر استراتژیک خالی از لطف نیست.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۶ نفر؛
- مدتزمان: حدود ۱۲۰ دقیقه.
شیوه بازی
این بازی هم تخته دارد و هم تعدادی کارت. هر کارت نقشهای از هزارتوست و هر بازیکن در نوبت خود باید کارتی را بردارد و روی صفحه بچیند. کارت باید بنا به قواعدی که روی آن کشیده شده، در نشانی مناسب در کنار کارتهای دیگر موجود بر صفحه قرار بگیرد. اگر بازیکنی نتواند کارت را در مسیر درست قرار بدهد، باید آن را در دست نگه دارد. کسی که بیشترین میزان مسیر درست را ساخته باشد برنده بازی خواهد بود. البته در این راه باید از گذاشتن کارتها در مسیر درست از سوی رقبا هم جلوگیری شود.
نقش راونزبرگر در آموزش استراتژی
- با راونزبرگر میتوانیم اندیشیدن به آینده و برنامهریزی برای آن را تمرین کنیم. هر حرکت اشتباهی در این بازی تاوانهایی دارد؛ پس تمرین خوبی برای دوراندیشی خواهد بود.
- طراحی برنامههای جایگزین در تفکر استراتژیک مهماند. اوضاع همیشه طبق برنامه پیش نمیرود، پس باید برنامههای جایگزینی وجود داشته باشند که در راه رسیدن به اهداف کمکمان کنند.
- نقشه صفحه بازی راونزبرگر تصادفی ایجاد میشود و امکان تغییر مدام آن هم وجود دارد. برای موفقیت باید منعطف باشیم. انعطافپذیری در شرایط گوناگون و متغیر دستاورد مهم این بازی در یادگیری استراتژی است.
۵. آگریکولا؛ زندگی تشکیل دهید و استراتژی بیاموزید.
این بازی شما را به دوران قرونوسطا میبرد و یادتان میدهد که کشاورزی در آن زمان چگونه بوده است. آگریکولا در تقویت تفکر استراتژیک کمکتان میکند.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: گروهی ۵نفره (البته حتی بهشکل انفرادی هم میتوانید آن را بازی کنید)؛
- مدتزمان: حدود ۳۰ تا ۱۵۰ دقیقه.
شیوه بازی
این بازی با حضور ۲ بازیکن در نقشهای کشاورز و همسرش شروع میشود. این دو در ابتدا فقط کلبهای چوبی در مزرعه دارند. بهتدریج، دو بازیکن باید با انجام کارهای مختلف اقدام به توسعه مزرعه و خانواده خود کنند و اعضای دیگر را هم وارد بازی کنند. انتخاب کارتهای مناسب برای توسعه زمین کشاورزی و خانواده در این بازی به مسیر کار شکل میدهد.
نقش آگریکولا در آموزش استراتژی
- در بازی آگریکولا با مدیریت منابع آشنا میشویم. باید ببینیم کدام موارد ارزش نگهداشتن دارند و کدامها باید کنار گذاشته شوند.
- یکی از درسهای استراتژیک مهم آگریکولا آموزش تنوعدادن به سبد سرمایهگذاری و نیز مدیریت منابع مختلف است.
۶. مانکالا؛ یکی از قدیمیترین بازیهای استراتژیک
ریشه این بازی استراتژیک به آفریقا و آسیا بازمیگردد و قدمتی بسیار طولانی دارد.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ نفر؛
- مدتزمان: ۱۰ دقیقه (با توجه به این مدتزمان کوتاه، تعداد افراد زیادی در هر تیم میتوانند بهنوبت وارد بازی شوند).
شیوه بازی
مانکالا از بازیهای قدیمی و استراتژیکی با صفحهای چوبی است. دو ردیف حفره دارد که در هر ردیف، ۶ حفره وجود دارد. در هر بخش، حفره بزرگتری هم کنار حفرههای کوچک هر سمت دیده میشود. در هر حفره چند مهره قرار میگیرد.
بازیکنان باید روبهروی یکدیگر بنشینند و تخته بازی را بین خود قرار بدهند. هر بازیکن ۴ مهره در هرکدام از ۶ حفرهاش میگذارد. حفره امتیازگیری موسوم به مانکالا همان حفره بزرگتری است که پیشتر گفته شد. با چینش مهرهها در حفرهها، بعد از اینکه تمام سنگها در یک طرف تخته بازی قرار گرفتند، برنده کسی خواهد بود که بیشترین میزان مهره را در مانکالای خود داشته باشد.
نقش مانکالا در آموزش استراتژی
- این بازی به بازیکنانش یاد میدهد مسائل را تحلیل کنند. افزایش قدرت تحلیل موجب میشود تصمیمات بهتری بگیریم و راهکارهای مختلف و بهتری برای مشکلات پیدا کنیم.
- در این بازی، اجازه شمردن مهرهها به بازیکنان داده نمیشود. در نتیجه، افراد حاضر در بازی باید مشاهدهگران خوبی باشند و بتوانند محاسبات ذهنی انجام بدهند. هر دوی این کارها به داشتن تفکر استراتژیک کمک میکند.
۷. بازی پاندمیک؛ نجات جهان با بازی گروهی
پاندمیک هم از آن بازیهای استراتژی محبوبی است که نسخهها و مدلهای مختلفی در بازار دارد.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۳ تا ۴ نفر؛
- مدتزمان: حدود ۴۵ دقیقه.
شیوه بازی
هر بازیکن در پاندمیک نقش متخصصی را ایفا میکند که برای مبارزه با ۴ بیماری پخششده در دنیا در تلاش است. بازیکنان باید بیماری را درمان و در مناطقی که اوضاع هنوز وخیم نشده، همهچیز را کنترل کنند. آنها باید با همکاری یکدیگر به رفع ۴ بیماری در دنیا اقدام کنند. بازیکنان در این بازی حریف هم نیستند و کاری گروهی انجام میدهند. مجموعهای از نقشهها، کارتها و مهرهها هم برای تعیین استراتژیهای مناسب و اجرای آنها در جهت جلوگیری از پاندمی وجود دارد.
نقش پاندمیک در آموزش استراتژی
- یکی از نکات مهمی که باید در مسیر رسیدن به تفکر استراتژیک یاد بگیریم، کار تیمی، همکاری و همراهی با دیگران است. در این بازی، بازیکنان حریف و رقیب نیستند و باید طی کاری گروهی به نتیجه برسند.
- پاندمیک یادمان میدهد چطور نقاط قوتمان را بشناسیم و از ظرفیتهایمان به بهترین شکل بهره ببریم.
۸. دیپلماسی؛ کامیابی سیاسی با گفتوگو
حتما شنیدهاید که اهالی موفق کسبوکار دیپلماسی قویای دارند. دیپلماسی یعنی استفاده درست از ابزارهایی مانند توافق، گفتوگو و هر چیزی که در کنترل تصمیمگیری بهتر و هدایت یک شرکت و سازمان در مواجهه با افراد خارج از آن مفید باشد. بازی دیپلماسی در قویترشدن در این زمینه به ما درسها و تمرینهایی میدهد.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۶ تا ۷ نفر؛
- مدتزمان: ممکن است ساعتها طول بکشد. اگر به بازیکنان در انجام آن خوش بگذرد، تا ۶ ساعت هم ادامه مییابد.
شیوه بازی
در این بازی، ۷ بازیکن نقش ۷ کشوری را دارند که وارد جنگ جهانی شدهاند. در طی ۴ مرحله، هریک از این کشورها یا همان بازیکنان باید برای شکلگیری یا کنارهگیری از توافقهایی اقدام کنند. هدف این است که در مسیر تعاملات کشورها و شکلگیری یا برهمخوردن توافقها، هر کشور ارتش خود را قویتر از دیگران کند و از منابع موجود در این زمینه کمک بگیرد.
نقش دیپلماسی در آموزش استراتژی
- بازی دیپلماسی به بازیکنان گفتوگو و مذاکره را آموزش میدهد. ظرافتهای توافق و تعامل در این بازی از نکات مهم استراتژی است.
- در این بازی یاد میگیریم چطور از منابع در دسترسمان بهره ببریم و با دیگران وارد مذاکره شویم.
۹. پورتوریکو؛ شناخت استراتژی با پذیرش نقشهای مدیریتی
پورتوریکو بازی استراتژیک جذابی است، بهویژه برای کودکان و نوجوانان. این بازی به بازیکنانش یاد میدهد چطور در سنین کم پولشان را مدیریت کنند.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: دستکم ۲ نفر (البته زمانیکه تعداد بازیکنان به ۴ تا ۵ نفر میرسد، اوضاع بهتر خواهد بود)؛
- مدتزمان: حدود ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه.
شیوه بازی
بازیکنان در این بازی مدیران و مسئولان جزیره پورتوریکو هستند. هر بازیکن باید با ساخت شرکت خود و ایجاد ساختمانها و قلمروِ مخصوص بیشترین امتیاز را بگیرد و برنده شود. از راههای رسیدن به امتیاز بیشتر میتوان به توسعه کشاورزی، تولید محصولات و صادرات آنها به کشورهای دیگر اشاره کرد.
نقش پورتوریکو در آموزش استراتژی
- در این بازی با مدیریت منابع در دسترس آشنا میشویم.
- تغییر و تحولاتی که در بازی رخ میدهد یادمان میدهند چطور انعطافپذیر باشیم.
۱۰. عجایب هفتگانه؛ با استراتژی شگفتیساز شوید
گاهی یک بازی ساده نیز آموزنده است؛ حتما لازم نیست پای قواعد پیچیده و عجیبی به میان باشد. بازی استراتژیک عجایب هفتگانه از همین بازیهاست.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۷ نفر (اما بهترین حالت آن زمانی شکل میگیرد که ۴ نفر در بازی شرکت دارند)؛
- مدتزمان: حدود ۳۰ دقیقه.
شیوه بازی
هر بازیکن نقش یکی از عجایب هفتگانه دنیا را میپذیرد و باید شهر مدنظر را مدیریت کند و توسعه دهد. هر شرکتکننده باید با تلاش برای رشد شهر خود امتیازات بیشتری جمعآوری کند تا برنده شود.
نقش بازی عجایب هفتگانه در آموزش استراتژی
- برای ساختوساز شهری دیدنی به مهارتهای استراتژیک و مدیریت منابع نیاز داریم. این درس بزرگی است که بازی عجایب هفتگانه با خود به همراه میآورد.
- این بازی به بازیکنان یاد میدهد با نقاط ضعف و قوت خود بیشتر آشنا شوند. شناسایی این نقاط از مهمترین مهارتها در یادگیری تفکر استراتژیک است.
۱۱. بازی فکری دومینیون؛ فرمانروای باسیاست یک سرزمین باشید
در این بازی باید فرمانروای یک خطه و سرزمین باشیم. زمانیکه در این نقش قرار میگیرید، تفکر و مهارتهایتان در استراتژی و تحلیل تقویت میشود.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۴ نفر؛
- مدتزمان: حدود ۳۰ دقیقه.
شیوه بازی
شما باید بهعنوان پادشاه به توسعه سرزمین مشغول شوید. هدف در این بازی رسیدن به تعداد کارتهای بیشتر و بزرگترکردن قلمروست. رقیبانی هم بر سر راهتان وجود دارند که باید راه کنارزدن آنها را بدانید.
نقش دومینیون در آموزش استراتژی
- این بازی کمکمان میکند خلاقیت بیشتری شویم و در تصمیمگیریها ابتکارعمل داشته باشیم.
- هوشیاری و تلاش برای ماندن در گردونه رقابت با دیگران از دستاوردهای بازی دومینیون است.
۱۲. ریسک؛ خطرکردن در راه استراتژی
بازی ریسک از بازیهای جنگی محبوبی است که نسخههای مختلفی از آن در بازار وجود دارد.
اصول اولیه
- تعداد بازیکن: ۲ تا ۶ نفر؛
- مدتزمان: تا ۱۲۰ دقیقه.
شیوه بازی
هدف این بازی فتح دنیاست. هر بازیکن با تسخیر و فتح قارهها و خطههای بیشتری از کره زمین به پیروزی میرسد. در این بازی، نقشه جهان وجود دارد و باید فتحوفتوحات در بستر آن انجام شوند. حرکت بازیکنان روی نقشه در این بازی با تاس مشخص میشود؛ اما کنترل حملات و تهاجمات با بازیکنان است.
نقش ریسک در آموزش استراتژی
- این بازی یادمان میدهد فرصتها را شناسایی کنیم و سریع از آنها بهره ببریم.
- در این بازی به اهمیت حرکات درست و بموقع توجه میشود.
- تشکیل ائتلاف و قویترشدن بهکمک دیگران نیز در بازی ریسک مهم است.
در آخر
بازیهای استراتژیک باعث میشوند بیشتر فکر کنیم، قدرت تحلیلمان افزایش یابد و در ضمن، اوقات خوشی را هم سپری کنیم. استفاده از این بازیها برای آموزش تفکر استراتژیک به فرزندان یا اعضای تیم کاری مفید خواهد بود.
آیا شما با این بازیهای موجود در مقاله آشنایی دارید؟ آیا بازی جدیدی را میشناسید که ما از قلم انداخته باشیم؟
برگرفته از: cleverism
جدیترین دیدگاهها