۱۰ نکته درباره روش درمان حل مسئله جهت بهبود کیفیت زندگی
روش درمان حل مسئله نوعی درمان است که شامل ارائه‌ی ابزارهایی به بیماران می‌شود که بتوانند مشکلات حاصل از عوامل استرس‌زای زندگی را اعم از بزرگ و کوچک شناسایی و حل کنند. این شیوه‌ی درمانی برای بهبود کیفیت کلی زندگی و کاهش تأثیر منفی بیماری‌های روانی و جسمی اعمال می‌شود.
روش درمان حل مسئله
۱. تاریخچه درمان حل مسئله
درمان حل مسئله برای اولین بار در زمینه‌ی مراقبت‌های اولیه در بریتانیا توسعه داده شد. این روش درمانی به صورت یک روش مبتنی بر شواهد طراحی شده‌است که پزشکان می‌توانند روی بیماران خود از آن‌ها استفاده کنند.
۲. انواع مشکلات درمان شده با حل مساله
کاربرد اصلی درمان حل مسئله، پرداختن به موضوعات مرتبط با استرس زندگی و یافتن راه‌حل‌هایی برای موضوعات خاص است.
درمان حل مسئله می‌تواند برای آن دسته از مشکلات زندگی استفاده شود که به طور معمول با علائم مختلف روانی و فیزیولوژیکی همراه هستند.
این روش درمانی برای موارد زیر توصیه می‌شود:
– مسائل شایع بهداشت روان
– مدیریت رویدادهای استرس‌زا در زندگی
– برخورد با پیامدهای طلاق
– کنار آمدن با از دست دادن یک عزیز
– کنار آمدن با مشکلاتی که با از دست دادن شغل ایجاد می‌شوند
– استرس مربوط به تشخیص سرطان
– مشکلات مرتبط با بیماری‌های قلبی
– استرس به دلیل انباشته شدن مشکلات جزئی زندگی (مثلاً رفت و آمدهای طولانی، شغل استرس‌زا)
– مشکلات خانوادگی
– مشکلات مالی
– مشکلات مربوط به روابط
– میل به یافتن معنای بیش‌تر در زندگی شخصی‌تان
– مقابله با عوامل استرس‌زا در زندگی روزمره
– موضوعات اساسی روانشناختی و عاطفی
– مشکلاتی که ناشی از بیماری جسمی هستند
– مشکلات بهداشت روان ناشی از عوامل استرس‌زا در زندگی
– مشکلات مربوط به اضطراب
– مشکلات خودآزاری
– احساس ناراحتی در کار یا خانه
– مدیریت علائم خاص افسردگی
– برای رفع مشکلات مشخصی که در زندگی‌تان دارید
پزشک یا متخصص بهداشت روان تشخیص خواهد داد که آیا درمان حل مسئله می‌تواند برای مشکل خاص شما به درد بخورد یا خیر. به طور کلی، اگر با مشکلات مشخص و واقعی روبرو هستید که احساس می‌کنید در یافتن راه‌حل برای آن‌ها مشکل دارید، درمان حل مسئله می‌تواند برای شما مفید باشد.
۳. چارچوب این روش درمانی
برای درک چگونگی تاثیر روش درمانی حل مسئله، توصیف چارچوب یا پیشینه‌ی درمان به عنوان اولین مرحله، مفید است.
حل مسئله بر اساس الگویی از استرس و تندرستی است که اهمیت حل مسئله را در زندگی واقعی مد نظر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، کلید کار، مدیریت تأثیر حوادث استرس‌زا در زندگی بر اساس مشکلات بعدی که برای سلامت روان رخ می‌دهد، و شناختن چگونگی حل مشکلات هنگام بروز آن‌هاست.
دو مؤلفه‌ی اصلی وجود دارد که چارچوب روش درمانی حل مسئله را تشکیل می‌دهد: استفاده از روش تشخیصی درمان حل مسئله در زندگی‌تان و استفاده از مهارت‌های حل مسئله.
۴. استفاده از سوگیری حل مسئله
هنگامی که شما روش درمان حل مسئله را تجربه می‌کنید، یاد می‌گیرید که چگونه این رویکرد را در تمام زمینه‌های زندگی‌تان به کار ببرید.
این بدان معنا است که شما مشکلات را به جای موانع غیر قابل عبور، به عنوان چالش‌هایی می‌بینید که باید برطرف شوند و همچنین شما زمان و عملکرد سیستماتیک مورد نیاز را برای درگیر شدن در تکنیک‌های موثر حل مسئله تشخیص خواهید داد.
به عنوان مثال، اگر شما با افسردگی یا یک بیماری جسمانی زندگی می‌کنید و هر روز تلاش دارید که وعده‌های غذایی سالم مصرف کنید، این مسئله را به عنوان مشکلی می‌بینید که می‌تواند از طریق یک برنامه منظم که برای اجرای آن زمان دارید، حل شود.
۵. استفاده از مهارت‌های حل مسئله
دومین مؤلفه در روش درمان حل مسئله، یادگیری چگونگی استفاده از مهارت‌های حل مسئله است. این کار دانستن شیوه‌ی شناسایی مشکل، تعریف آن به روشی مفید، تلاش برای درک مسئله به صورت عمیق‌تر، تعیین اهداف مرتبط با مشکل، توسعه‌ی راه‌حل‌های خلاقانه‌ی جایگزین، انتخاب بهترین دوره‌ی عملی، به کار بستن گزینه‌ای که انتخاب کرده‌اید و ارزیابی نتیجه را برای تعیین مراحل بعدی شامل می‌شود.
درمان حل مسئله از یک رویکرد چهار جانبه‌ای استفاده می‌کند تا تجزیه و تحلیل دقیق‌تری را ارائه بدهد:
* تعریف و فرمول‌بندی مسئله: این مرحله شناسایی مشکل را در زندگی واقعی شامل می‌شود که باید حل شود و فرموله کردن آن به روشی که امکان تولید راه‌حل‌های بالقوه را فراهم کند.
* تولید راه‌حل‌های جایگزین: این مرحله شامل توسعه‌ی راه‌حل‌های مختلف بالقوه برای مشکل مورد نظر است به گونه‌ای که بتوان به صورت خلاقانه به عوامل استرس‌زای زندگی پرداخت به شیوه‌هایی که شاید قبلاً در نظر نگرفته باشید.
* استراتژی‌های تصمیم‌گیری: این مرحله شامل بحث در مورد استراتژی‌های مختلف برای تصمیم‌گیری و همچنین شناسایی موانعی است که می‌توانند مانع حل مسئله‌ی مورد نظر باشند.
* اجرا و تأیید راه‌حل: این مرحله شامل پیاده‌سازی یک راه‌حل برگزیده و سپس بررسی میزان تاثیر آن در رفع مشکل است.
۶. قالب درمان حل مسئله
قالب درمان حل مسئله چیست؟ بیایید نگاهی داشته باشیم به ویژگی‌های مختلفی که این روش درمانی دارد.
* در هر جایی برگزار می‌شود و از شش تا ۱۶ جلسه دارد
* شامل جلساتی است که ممکن است از ۳۰ دقیقه تا دو ساعت طول بکشد
* طی یک فرآیند همکاری بین درمانگر و بیمار رخ می‌دهد
* نوعی رفتار –درمانی شناختیِ مداخله‌ای است
* می‌تواند تک به تک یا به صورت گروهی انجام شود
* تمریناتی را نیز در خانه شامل می‌شود
* آموزش روانشناختی را شامل می‌شود
* می‌تواند با سایر روش‌های درمانی ترکیب شود
* توانمندسازی شخصی بیمار را شامل می‌شود
* می‌تواند با نظارت پزشک یا متخصص بهداشت روان انجام شود
* بر توسعه‌ی یک برنامه‌ی عملیاتی تمرکز دارد
* شما را از میان جزئیات گام به گامِ چگونگی حل مشکلات زندگی هدایت می‌کند
* بر مشکلات زندگی واقعی که در حال حاضر تجربه می‌کنید، تمرکز دارد
* یک سری مراحل روان‌درمانی را شامل می‌شود
درمان حل مسئله شامل آموزش شما برای رسیدن به سازگاری در زندگی است که به این ترتیب بتوانید یک رویکرد حل مسئله و مهارت‌های خاص لازم را برای اجرای این استراتژی‌ها در زندگی‌تان توسعه بدهید.
درمان حل مساله نیز در رویکرد خود بسیار کاربردی است و فقط به جای کنکاش در گذشته، به زمان حال می‌پردازد.
۷. مزایای درمان حل مسئله
چه نوع مهارت‌هایی در طول درمان حل مسئله ایجاد می‌شوند؟ در زیر برخی از مزایایی را که این نوع روش درمانی ارائه می‌دهد، می‌بینید:
– توانایی اتخاذ تصمیمات موثر
– افزایش اعتماد به نفس برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه
– دانستن این‌که چگونه موانع سر راه پیشرفت‌تان را تشخیص بدهید
– توانایی تشخیص این‌که کدام عوامل استرس‌زا باعث تحریک احساسات منفی در شما می‌شوند (مثلاً غم و اندوه، عصبانیت)
– دانستن چگونگی مدیریت این احساسات هنگامی که بروز می‌کنند
– داشتن اعتماد به نفس که می‌توانید مشکلات پیش روی‌تان را کنار بزنید
– توانایی پذیرفتن آن دسته از مشکلات زندگی که قابل حل نیستند
– داشتن یک رویکرد سیستماتیک در مورد چگونگی مقابله با مشکلات زندگی
– کاهش پرهیز و افزایش اقدام و عملکرد
– توسعه‌ی صبر (درک این‌که همه‌ی مشکلات “راه‌حل فوری” ندارند)
– داشتن جعبه ابزاری از استراتژی‌ها برای حل مشکلاتی که برای‌مان پیش می‌آیند
همان‌طور که می‌بینید، مشارکت در درمان حل مسئله که می‌تواند در همه‌ی زمینه‌های زندگی شما گسترش یابد، فواید زیادی دارد.
در حالی که اشکال دیگر روان‌درمانی مانند رفتار-درمانی شناختی ممکن است برای مقابله با افکار منفی مفید باشد، اما اگر با مشکلات زندگی و عوامل استرس‌زا روبرو هستید و نمی‌توانید به خوبی از ابزار و راهکارهای لازم استفاده کنید، درمان حل مسئله ایده‌آل است.
۸. تحقیق در مورد درمان حل مسئله
برای درک این‌که آیا درمان حل مسئله برای شما مؤثر است یا نه، در نظر گرفتن شواهد تحقیقاتی مربوطه مفید است.
به طور کلی، برخی شواهد تحقیقاتی وجود دارد که استفاده از درمان حل مسئله را برای موضوعات مربوط به اختلال افسردگی عمده، اختلال اضطراب منتشر، برخی از اختلالات شخصیتی، کیفیت پایین زندگی در اثر بیماری‌هایی مانند سرطان یا دیابت، افکار خودکشی و پریشانی عاطفی پشتیبانی می‌کند.
۹. متاآنالیز ۳۱ مطالعه
در متاآنالیز ۳۱ مطالعه که اثربخشی درمان حل مسئله را بین ۲۸۹۵ شرکت‌کننده مورد بررسی قرار داد، مشخص شد که درمان حل مسئله مؤثرتر از درمان نکردن، درمان‌های معمول و دارونما است. به نظر نمی‌رسد که این روش درمانی مؤثرتر از درمان‌های اصیل باشد که به عنوان بخشی از مطالعات اصلی ارائه شده بودند.
علاوه بر این، محققان دریافتند که برخی از عوامل مؤثر در اثربخشی درمان حل مسئله وجود دارند. این عوامل عبارتند از این‌که آیا این درمان شامل مؤلفه‌ای از آموزش شناسایی مسئله می‌شود یا این‌که آیا یک سری تکلیف خانگی به شرکت‌کنندگان داده شده یا خیر.
این نشان می‌دهد که بهترین قالب برای حل مسئله، باید این آموزش را شامل شود که چگونه مشکلات را به عنوان چالش‌هایی ببینید که باید رفع شوند، به گونه‌ای که وقتی خارج از درمان با مشکلات جدیدی روبرو می‌شوید، احساس می‌کنید به جای اجتناب از آن‌ها، باید برای مواجهه با آن‌ها مجهز و آماده باشید. به علاوه، تمرین‌های عملی، مانند تمریناتی که در خانه انجام می‌شوند، به شما این امکان را می‌دهند که استراتژی‌هایی را تمرین کنید که تأثیر ماندگار داشته باشند.
۱۰. متاآنالیز درمان حل مسئله برای افسردگی
در متاآنالیز دیگری که روی ۲۱ مطالعه بر محور استفاده از درمان حل مسئله برای افسردگی انجام شد، معلوم شد که درمان حل مسئله به اندازه‌ی سایر درمان‌های روانی- اجتماعی مؤثر است و در عین حال به اندازه‌ی داروهای ضد افسردگی تاثیر دارد. همچنین مشخص شد که این روش درمانی موثرتر از عدم درمان و همچنین کنترل توجه است.
به علاوه، مشخص شد که درمان حل مسئله، هنگامی که شامل آموزش سوگیری مثبت نسبت به مشکل می‌شود، موثرتر است. به عبارت دیگر، بسیار مهم بود که وقتی درمان کامل شد، طرز فکر جدیدی به دست آورده باشید و آن این‌که بتوانید در آینده مشکلات خود را برطرف کنید.
منبع: verywellmind
جدیترین دیدگاهها