دیسفوریا چیست؟ علائم و راه‌هایی برای کنار آمدن با این حس
همه‌چیز خسته‌کننده است. چیزی دیگر مزه سابق را ندارد. دلخوشی کیلویی چند؟ اگر این جملات، حال دل شماست، شاید دچار ملال از زندگی شده‌اید.
شاید تابه‌حال اصطلاح یوفوریا به گوش‌تان خورده باشد. یوفوریا یا سرخوشی، به ذهنیت یا روحیه بسیار شاد و خوشحال گفته می‌شود. دیسفوریا دقیقاً برعکس آن است. اگر هر روز خلق‌تان تنگ است یا حال و حوصله کمی دارید، شاید دیسفوریا داشته باشید. مراقب باشید که این روحیه در زندگی‌تان جا خوش نکند.
دیسفوریا (Dysphoria) می‌تواند از علائم شروع افسردگی باشد اما با به‌کارگیری برخی تکنیک‌ها می‌توانید جلوی استمرار آن و افسردگی را بگیرید. در این مطلب از «طرحواره» قصد داریم بیشتر درباره حس ملال به زندگی و نحوه کنار آمدن با آن صحبت کنیم.
بهتر است بخوانید: خوشبختی چیست؛ و چگونه میتوانیم شاد باشیم؟
دیسفوریا چیست؟
دیسفوریا به احساس ناراحتی، پریشانی یا ارتباط نداشتن با بخشی از درون خود گفته می‌شود. دیسفوریا، از انواع اختلالات روانی یا بیماری محسوب نمی‌شود اما می‌تواند نشانه‌ای از برخی مشکلات روان، مانند اضطراب یا افسردگی باشد. از این اصطلاح، معمولاً در بحث آشفتگی جنسیتی یا نارضایتی از جنسیت خود در برابر جنسیت تعیین‌شده در زمان تولد استفاده می‌شود.
برخی اشکال دیسفوریا شامل موارد زیر می‌شوند:
- دیسفوریای حساسیت به طرد: احساس پریشانی از ناامید کردن یا برآورده‌نکردن توقع دیگران. این وضعیت مرتبط با بیش‌فعالی و اختلال نقص توجه (ADHD) است.
- دیسفوریا پس از آمیزش جنسی: به احساس غم یا خشم پس از رابطه جنسی گفته می‌شود که می‌تواند در روابط عاشقانه و متعهدانه رخ دهد. این مشکل، چندان رایج نیست و دلیل علمی آن هم هنوز روشن نشده است.
- اختلال ناخوشی پیشا قاعدگی: به نوعی سندرم پیش قاعدگی (PMS) مزمن گفته می‌شود.
- دیسفوریای تأخیری: نوعی افسردگی مزمن و مقاوم به درمان که در ارتباط با مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد افسردگی است.
دیسفوریا کیفیت زندگی را تا حد چشمگیری کاهش، و ریسک پیشرفت افسردگی را افزایش می‌دهد.
علائم رایج دیسفوریا
یک پژوهش در سال ۲۰۲۰ نشان داد که دیسفوریا به برخی علائم افسردگی اطلاق می‌شود که هنوز معیارهای تشخیص بالینی افسردگی را پیدا نکرده‌اند. در مجموع، دیسفوریا باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- عدم رضایت کلی از زندگی
- احساس غم، نگرانی یا رضایت کم از زندگی
- حس پریشانی یا راحت نبودن
- بی‌علاقگی نسبت به انجام فعالیت‌های مختلف
- حس بی‌تفاوتی یا خستگی ذهنی
- گریه بیش از حد
- اختلال در اشتها یا خواب
به‌گفته پژوهشگران، کسانی که دیسفوریا یا اختلال افسردگی عمده دارند، خاطرات خوش گذشته را با سختی بیشتر و شفافیت کم‌تر و خاطرات بد و منفی را با سرعت بیشتری نسبت به آدم‌های عادی، به یاد می‌آورند. تمرکز آن‌ها بسیار شکننده است و حواس‌شان به‌طور مرتب از کار یا موضوع مورد بحث، پرت می‌شود.
عامل ایجاد دیسفوریا چیست؟
تاکنون، تحقیقات کمی درباره دیسفوریا انجام شد و عامل ایجاد آن، هنوز دقیقاً مشخص نیست. همانطور که گفتیم، این وضعیت ذهنی، تشخیص بالینی ندارد اما همانند افسردگی، ممکن است عواملی منجر به دیسفوریا شوند. برای مثال:
- عوامل استرس‌زای محیطی مانند از دست دادن عزیزان، استرس شغلی یا اختلاف‌های خانوادگی
- سازگار نبودن هویت جنسی با جنسیت تعیین‌شده در زمان تولد
- مشکلات سلامتی مانند تیروئید، کمبودهای تغذیه‌ای یا بیماری‌های مزمن
- مصرف یا سوء مصرف مواد، مانند وابستگی به الکل، دارو و تنباکو
- تغییرات هورمونی در وضعیت‌هایی مانند اختلال خلقی پیشاقاعدگی (PMDD)
- مصرف طولانی‌مدت برخی داروها، مانند داروهای افسردگی
- ابتلای همزمان به چندین بیماری، مانند اختلال دو قطبی، اضطراب یا اختلال‌های شخصیتی
حتما بخوانید: علائم و تشخیص اختلال بیش فعالی در بزرگسالان
چطور با احساس ملال از زندگی کنار بیاییم؟
بی‌تفاوتی به زندگی ممکن است برای هر آدمی در دوره‌ای کوتاه‌مدت رخ بدهد و بعد تمام شود. دیسفوریا الزاماً هویت شما و کل زندگی‌تان را شکل نمی‌دهد.
برای کنار آمدن با احساس ملال و بی‌تفاوتی نسبت به زندگی، راه‌های زیر را امتحان کنید:
- درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT): درمان‌های مختلف می‌توانند در بهبود علائم دیسفوریا موثر باشند. اما MBCT احتمالاً بهترین راه برای مدیریت سرگردانی ذهن و الگوهای فکری منفی مرتبط با دیسفوریا است.
- تمرینات مبتنی بر ذهن‌آگاهی: تکنیک‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفس آگاهانه، فواید ذهنی و جسمانی متعددی دارند. این تکنیک‌ها، به‌خصوص در افراد مبتلا به افسردگی، اضطراب و دیسفوریا موثر هستند.
- شبیه‌سازی مثبت مقطعی: یک پژوهش نشان داده است که شبیه‌سازی مثبت مقطعی در درمان علائم دیسفوریا و افسردگی مؤثر است. در این تکنیک، فرد باید اتفاق‌های آینده را با نگرشی مثبت و جزئیات حسی فراوان، خیال‌پردازی کند. سپس باید این‌گونه بیندیشد که احتمال وقوع این اتفاق‌ها زیاد است تا حس رضایت بیشتری به دست آورد.
- سرخوشی را تمرین کنید: اگر سختی‌ها منجر به قدردانی از لحظات شاد زندگی می‌شود، شاید ملال از زیست خود هم بتواند به سرخوشی وادارتان کند. برای مثال، سرخوشی جنسیتی به معنای لذت‌بردن از نحوه ابراز جنسیت خود به روشی مختص خود است. احساس ملال از زندگی، تجربه‌های سخت را به دنبال دارد اما می‌تواند وسیله‌ای برای رسیدن به سرخوشی هم باشد.
- مهارت‌های زندگی سالم را بیاموزید: استراتژی‌ها و مهارت‌های زندگی سالم، کمک می‌کنند تا بهتر با دیسفوریا کنار بیایید. مدیریت احساسات ناراحت‌کننده، ایجاد روتین‌های زندگی سالم، تکنیک‌های تنظیم هیجانی، تفکر متعادل، خودمراقبتی، ورزش و تغذیه مناسب، خواب کافی و منظم، از جمله این مهارت‌ها هستند.
از آنجا که افسردگی و دیسفوریا بسیار شبیه هم هستند، می‌توانید درمان‌های افسردگی را نیز برای بهبود علائم ملال در زندگی امتحان کنید. اگر با اختلال دیسمورفی (خودزشت‌پنداری) یا نارضایتی از هویت جنسیتی درگیر هستید، تکنیک‌های مختص همان شرایط را به کار بگیرید.
در تمام این مراحل می‌توانید از کمک یک مشاور یا روانشناس حرفه‌ای کمک بگیرید تا دست و پنجه نرم‌کردن با شرایط را برایتان ساده‌تر کنند.
آیا زندگی برایتان ملال‌آور شده است؟
آیا پیش آمده که در دوره‌ای از زندگی، همه‌چیز برایتان بی‌معنا شود؟ یا شاید اکنون در حال تجربه چنین احساساتی باشید؟ به نظرتان، چه عواملی منجر به این احساسات و وضعیت زندگی شده‌اند؟ آیا فکری برای حل این موضوع کرده‌اید؟ لطفاً نظرات خود را با ما و دیگر خوانندگان «چطور» در میان بگذارید.
پرسش‌های رایج درباره دیسفوریا
۱- دیسفوریا چیست؟
یک وضعیت عاطفی شدید که ممکن است علامت بیماری‌های سلامت روان باشد. تجربه احساس غم، نارضایتی و عدم آسودگی ذهنی، اضطراب، مشکل در تمرکز، بی‌علاقگی به انجام کارهای همیشگی، اختلال در اشتها یا الگوی خواب، احساس شکست و فرسودگی ذهنی، برخی علائم رایج دیسفوریا هستند.
۲- دیسفوریا چقدر طول می‌کشد؟
حس ملال نسبت به زندگی، ممکن است یک دوره کوتاه یا زمانی طولانی‌مدت طول بکشد. مدت زمان علائم دیسفوریا، از شخص به شخص متفاوت است اما در هر صورت باید به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
۳- آیا حس ملال و بی‌تفاوتی نسبت به زندگی خطرناک است؟
اگر علائم دیسفوریا بیشتر از دو هفته طول کشید، حتماً به‌دنبال کمک حرفه‌ای باشید. ابتدا با پزشک عمومی مشورت کنید. شاید این علائم حاصل مصرف دارو یا شرایط پزشکی باشند. اگر مشکل حل نشد، با متخصص روان ارتباط برقرار کنید. ممکن است دیسفوریا مرتبط به مشکل سلامت روان باشد.
۴- چطور با احساس ملال از زندگی کنار بیایم؟
تغییر روش زندگی، دنبال‌کردن مهارت‌های زندگی سالم، تمرینات ذهن‌آگاهی و درمان‌های شناختی می‌توانند دیسفوریا را بهبود دهند.
۵- آیا دیسمورفی همان دیسفوریا است؟
دیسمورفی و دیسفوریا شبیه هم هستند اما مفاهیم متفاوتی دارند. دیسمورفی به اختلال خودزشت‌پنداری یا بدشکلی بدن گفته می‌شود، در حالی که دیسفوریا به نارضایتی کلی از زندگی اشاره دارد. البته هر دو این حالت‌ها ممکن است نشانه‌ای از ابتلا به مشکلات سلامت روان باشند.
منابع: verywellmind
جدیترین دیدگاهها