پرسشنامه روان شناسی رانندگی; چگونه راننده ای هستید؟

در دنیای مدرن امروز ،بسیاری از افراد مجبورند نوعی وسیلۀ نقلیۀ موتوری را هدایت کنند و حتی کسانی که رانندگی نمی دانند نیز به عنوان مسافر با این وسایل سرو کار دارند. رانندگی ، یکی از مهارت های با اهمیت انسان قرن بیستم به شمار می رود اما در حالیکه مسئولین جهت تعیین صلاحیت افراد در هدایت وسیلۀ نقلیه به ویژگی های جسمانی آنان توجه می کنند و قبل از صدور گواهینامۀ رانندگی نیز از توانایی آنان در کنترل وسیلۀ نقلیه امتحان به عمل می آورند، با این حال به شرایط روانی متقاضیان گواهینامۀ رانندگی توجه چندانی نشان نمی دهند.اگر چه بیشتر کشورهای اروپایی هم اکنون درصدند آزمون روان شناختی را نیز در آزمون های رانندگی بگنجانند اما طرح های ارایه شده بدین منظور با استقبال عمومی روبرو نشدند. شاید به این علت که رانندگان میل نداشتند انگیزه ها ، مهارت ها و عادت های رانندگی آنان مورد موشکافی قرار گیرد.

بدیهی است این موضوع به شدت نیازمند تحقیقات گسترده و عمیقی است . تنها در دنیای غرب ، تلفات جانی جاده ها در هر سال به مرگ ده ها هزار نفر می انجامد و میلیونها نفر متحمل آسیب ها و جراحات عدیده ای می شوند. خساراتی که تصادفات جاده ای بر مردم و اقتصاد یک کشور تحمیل می کنند  به مراتب بیشتر از خساراتی است که یک جنگ تمام عیار بر جای می گذارد . اما چگونه می توان روان شناسی رانندگی را مورد بررسی قرار داد . روانشناسان تلاش فراوانی در این زمینه به عمل آورده اند و آزمون هایی طراحی کرده اند که لا اقل برای تشخیص رانندۀ با احتیاط از رانندۀ بی احتیاط  شروع خوبی است.

در ایران استفاده از تلفن همراه در هنگام رانندگی ممنوع است، درحالیکه برای استفاده از هندزفری قانونی وجود ندارد. این یک نمونه بارز از عقب ماندن قانون از علم است: شواهد نشان می‌دهد که استفاده از هندزفری تلفن‌همراه به هیچ عنوان کمتر از صحبت کردن مستقیم با موبایل در رانندگی خطرناک نیست. چیزی که باعث ناامن شدن مکالمه تلفنی هنگام رانندگی می‌شود، گرفتن موبایل در دست نیست، بلکه پرت شدن حواس است. فقدان زبان بدن باعث می‌شود مجبور باشیم از منابع شناختی بیشتری حین تماس استفاده کنیم و درنتیجه بیشتر و بیشتر از خیابان غافل شویم.

به طور کلی، نمی‌توانیم دلایل موقعیتی که باعث می‌شود بقیه راننده‌ها سر راه ما قرار بگیرند یا خطرناک رفتار کنند را درک ‌کنیم. روانشناسان این را خطای نسبت‌دهی اساسی می‌نامند — ما اشتباهات دیگران را به شخصیت یا توانایی آنها نسبت می‌دهیم، درحالیکه خطاهای خودمان را وابسته به موقعیت و محیط می‌پنداریم.

اگر تصور می‌کنید راننده‌ای بسیار ماهر هستید، این احتمال وجود دارد که نباشید. تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد از راننده‌ها اعتقاد دارند که توانایی‌شان در رانندگی بالاتر از حد متوسط است و هرچه تصور کنیم ماهرتر هستیم، واقعی بودن آن احتمال کمتری دارد. این تمایل ما برای کور بودن دربرابر ناتوانی‌های خودمان، اثر دانینگ کروگر نامیده می‌شود. البته، برعکس آن این است که اگر تصور می‌کنید راننده افتضاحی هستید، ممکن است به آن اندازه بد نباشید.

اگر با هوشیاری و از همه مهم تر صادقانه به پرسشها پاسخ دهید، خواهید دانست چگونه راننده ای هستید . البته نمی توان از چنین آزمونی به نتیجه گیری قطعی دست یافت چرا که نظارت و تفسیر آن باید توسط روان شناس صورت گیرد. با این وجود این آزمون می تواند نکتۀ مفیدی در اختیارتان قرار دهد و ممکن است به شما کمک کند تا رانندۀ با احتیاطی باشید.

اقتباس از کتاب: Understanding Yourself