چگونه به انتقادات پاسخ دهیم تا آلوده‌ی امواج منفیِ افراد نشویم؟
همه‌ی ما انسان‌ها در درون خودمان یک ندای منتقد داریم، ولی امان از روزی که این ندای درونی منتقد وادارمان کند که چپ‌و‌راست از خودمان عیب‌جویی کنیم! با اندکی خودکاوی می‌توانیم ندای درونی منتقدمان را مهار کنیم یا حداقل یاد بگیریم که چگونه با سرزنش‌های همیشگی‌اش کنار بیاییم. البته همان‌قدر که به رام کردن این منتقد درونی توجه دارید، باید در جهت حفظ خود از آسیب‌های احتمالی منتقدان بیرونی نیز کوشا باشید. بدانید کسانی که با انتقادات بی‌جا و تحقیرآمیز اعتماد به نفس تان را می‌گیرند، باعث تشدید انتقادات سرزنشگر درونی می‌شوند. از آنجایی که نمی‌توان بسیاری از این مردمان بدگو را از ارتباطات روزمره حذف کرد، پس چه بهتر که یاد بگیریم چگونه به انتقادات پاسخ دهیم تا آلوده‌ی امواج منفیِ ساطع‌شده از این قبیل افراد نشویم.
۱. انتقاد سازنده را از انتقاد مخرب تفکیک کنید.
انتقاد به شیوه‌های مختلفی مطرح می‌شود. بعضی از انتقادات را به‌آسانی می‌توان از لابه‌لای حرف‌ها تشخیص داد، اما تشخیص بعضی دیگر که بسیار در لفافه گفته می‌شوند، زیرکی بالایی می‌طلبد. انتقادات سازنده معمولا مفید و ضروری شمرده می‌شوند. اگر ضعف‌ها و ایرادهای خودمان را نشناسیم، چگونه می‌توانیم در جهت مثبت رشد کنیم؟ اما انتقادات سازنده‌ای که از سوی افراد خیرخواه و به‌قصد مساعدت مطرح می‌شوند با انتقادات مخربی که عده‌ای از افراد بداندیش بدون نظرخواهی و به‌منظور آزار رساندن به شما عنوان می‌کنند، یکی نیستند و باید بتوانید بین این دو تفکیک قائل شوید.
متأسفانه این روزها در پی افزایش شمار کاربران اینترنت با جماعتی نوظهور از منتقدان مخرب روبه‌رو هستیم که «اوباش اینترنتی» خوانده می‌شوند و بیشترشان با هویت‌های جعلی و نامعلوم در فضای مجازی حضور دارند. اگر احیانا با این جماعت نابهنجار برخورد کردید، فقط یادتان باشد که انتقادات و توهین‌های زننده‌ی این افراد چیزی جز نشانه‌ی محرومیت‌شان از خود دلسوزی نیست.
عده‌ی دیگری از منتقدان نیز هستند که بدخواهی‌شان را خیلی رُک بروز نمی‌دهند، آنها از پشت خنجر می‌زنند یا حتی گاهی در لباس مبدل ظاهر می‌شوند و با لفظ دروغینِ «والا قصدم فقط اینه که کمکت کنم.» کمر به تخریب‌تان می‌بندند و معمولا صحبت‌های نیش‌دارشان را این‌گونه آغاز می‌کنند: «بِهِت بَر نخوره‌ها!» یا «نه اینکه بخوام حالِت رو بگیرم، ولی…». هروقت این حرف‌ها را شنیدید، تقریبا می‌توانید مطمئن باشید که بلافاصله قرار است آزرده‌خاطر شوید.
۲. مدتی از شبکه های اجتماعی فاصله بگیرید.
با وجود دوستانی که فقط در ایام خوشی کنارمان هستند و نیز رسانه‌های ارتباط جمعی، همیشه در معرض منابعی قرار داریم که عزت نفس‌مان را به چالش می‌کشند. به اعتقاد دکتر آنجولا میا بِیس (Anjhula Mya Bais)، روان‌شناس و فعال در عرصه‌ی مُدِلینگ، پایین بودن عزت نفس از علل زیست‌محیطی متعددی نشئت می‌گیرد. وی در شفاف‌سازی این علل علاوه بر شیوه‌های تربیتی ناصحیح به نقش مؤثر جوامع مصرف‌گرا اشاره می‌کند، یعنی جوامعی که عمدا عزت نفس ملت‌شان را تخریب می‌کنند سپس با نوید اینکه ضعف عزت نفس را می‌توان با خرید کالا برطرف کرد، کالای انبوه‌تری می‌فروشند.
آن دسته از تبلیغات تلویزیونی که باعث می‌شوند مخاطب به‌اندازه‌ی کافی از خودش رضایت نداشته باشد و مثلا به او می‌قبولانند که به اندازه‌ی کافی لاغر و خوش‌اندام نیست، نمونه‌ای از ترفندهای فروش کالا در جوامع مصرف‌گرا به‌شمار می‌روند. این قاعده در مورد ترویج استانداردهای زیباییِ اروپامحور نیز صدق می‌کند که این روزها به‌طرز عجیبی در رسانه‌های مختلف فراگیر شده است. دکتر بِیس از لزوم فراهم‌سازی فضای گفت‌و‌گوی آزاد سخن می‌گوید و معتقد است: «باز کردن سطوح مختلف این پدیده و بحث و بررسی اندیشمندانه پیرامون آن، می‌تواند به‌نوعی آغازگر افشاندن بذر تغییر باشد.»
۳. به انتقادات غیرمنصفانه واکنش آنی نشان ندهید.
گاهی اوقات که با انتقادی آزاردهنده مواجه می‌شویم، همان لحظه به‌قدری جا می‌خوریم که درست‌وحسابی متوجه نمی‌شویم مورد انتقادی غیرمنصفانه قرار گرفته‌ایم، اما بعدها که در فکرِ صحبت‌های آن روز‍ِ طرف مقابل‌‌مان فرو می‌رویم یا شخص دیگری (مثلا یک دوست یا درمانگر) قضیه را برای‌مان روشن می‌کند، تازه به اصل ماجرا پی می‌بریم. معمولا واکنش آنیِ بسیاری از ما در لحظه‌ی مواجهه با انتقاداتِ بی‌اساس این است که فورا همه‌ی نظرات طرف مقابل را در مورد کاستی‌هایمان می‌پذیریم و خودمان را به‌خاطر آن کاستی‌ها سرزنش می‌کنیم. این درحالی است که توصیه می‌شود در چنین شرایطی یک نفس عمیق بکشید، اجازه ندهید که بلافاصله مغلوب این واکنش آنیِ بدون فکر شوید و انتقادات باطل طرف مقابل را در مورد خودتان حقیقت نپندارید.
۴. منبع انتقاد را مورد بررسی قرار بدهید.
بار دیگری که با انتقادات نیش‌دار مواجه شدید، به خودتان یادآوری کنید که این سخنان منفی از جانب چه کسی است. برِنی براون (Brene Brown) در کتاب «زندگی شجاعانه» (ترجمه‌ی این کتاب با همین عنوان توسط انتشارات آموزه چاپ شده است) با ارجاع به سخنرانی معروف تئودور روزولت با عنوان «مرد در میدان مبارزه» به بررسی این نکته پرداخته است:
«نه نظرات منتقد و نه نظرات کسی که روی نقاط ضعف مبارز انگشت می‌گذارد، هیچ‌کدام‌شان معتبر نیستند. اعتبار حقیقی از آنِ کسی است که خود در میدان مبارزه نبرد می‌کند و صورتش غرق خاک، عرق و خون است، کسی که دلیرانه می‌جنگد، کسی که خطا می‌کند، کسی که بارها و بارها شکست می‌خورد، چرا که هیچ تلاشی بدون خطا و کاستی نیست، اما عملا برای انجامِ آنچه لازم است تلاش می‌کند، اوست که معنی شوق بسیار و فداکاری‌های بزرگ را می‌فهمد، اوست که خودش را وقف هدفی ارزشمند کرده است، اوست که بهتر از هر کسِ دیگری نتیجه‌ی پیروزی و دستاوردهای موفقیت را می‌داند و اگر در بدترین حالت شکست بخورد، حداقلش این است که با شهامتی عظیم می‌بازد. پس جایگاه او هرگز نباید با آن ارواح سرد و ترسویی که چیزی از پیروزی و شکست نمی‌دانند، یکسان شمرده شود.»
به عبارت دیگر، آیا منتقدتان از صلاحیت اظهارنظر برخوردار است؟ آیا این شخص در نزد شما مقبول و محترم است؟
۵. از منتقدان خود سپاسگزار باشید.
شاید بد نباشد کسانی را که با انتقادات تحقیرآمیز قصد تخریب‌تان را دارند به چشم یاری‌دهندگان و معلمانی ببینید که باعث می‌شوند بر بخشِ خودآگاه شخصیت‌تان تسلط پیدا کنید. دفعه‌ی بعد که با امثال این افراد برخورد کردید، ضمن ابراز تشکر بگویید: «متوجه‌م چی میگی. اما من خوبم. خیلی ممنون که نگرانم هستی.» در واقع کسانی که ما را گرفتار چنین موقعیت‌های چالش‌برانگیزی می‌کنند، می‌توانند بزرگ‌ترین معلم‌های ما باشند.
۶. بپذیرید که نمی‌توانید همه‌ی مردم را راضی نگه دارید.
سعی کنید این واقعیت را بپذیرید که حذف کامل مخالفان و بدخواهان از زندگی روزمره‌تان ممکن نیست. حتی اگر بی‌ریا و مخلصانه برای جلب حمایت اطرافیان‌تان تلاش کرده‌اید، مطمئن باشید باز هم کسانی وجود دارند که پشت‌تان را خالی می‌کنند و هیچ قدمی برای کمک به شما برنخواهند داشت. اینکه انتظار داشته باشید همیشه همه‌کس را از خود راضی نگه دارید، درنهایت باعث ناامیدی و دل‌شکستگی خودتان می‌شود.
خلاصه اینکه یادتان باشد هرکسی در زندگی مسیر جداگانه‌ای دارد و باید سعی کند از مسیر خودش منحرف نشود. خودتان را باور کنید و مطمئن باشید که بهترین‌تان را عرضه می‌دارید. نکته‌ی آخر اینکه هرگز تحت تأثیر اشخاصی که خود از فقدان احساس امنیت و اطمینان رنج می‌برند قرار نگیرید و مسیرتان را به بیراهه نکشانید.
برگرفته از: psychologytoday
جدیترین دیدگاهها